روش نگارش مقاله علمی

موسسه پژوهشی ماد دانش پژوهان

مرکز جامع مشاوره و انجام خدمات پژوهشی و پژوهش های دانشگاهی، شماره ثبت 19994

1- مقدمه

مقاله علمي معمولا در نتیجه پژوهش منطقي، ژرف و متمرکز نظري، عملي يا مختلط، به کوشش يك یا چند نفر در يك موضوع تازه و با رويكردي جديد با جهت دستيابي به نتايجي تازه، تهیه و منتشر مي گردد. چنین مقاله اي در واقع گزارشي است که محقق از یافته هاي علمي و نتایج اقدامات پژوهشي خود براي استفاده سایر پژوهشگران، متخصصان و علاقمندان به دست مي دهد و تهیه گزارش از نتایج مطالعات و پژوهش هاي انجام شده، يكي از مهمترین مراحل پژوهشگري به شمار مي رود؛ زیرا اگر پژوهشگر نتواند دستاوردهاي علمي خود را در اختیار سایر محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم که مهم باشد، به پیشرفت علم كمكي نخواهد کرد؛ چون رشد و گسترش هر عملي از طریق ارائه و به هم پیوستن دانش فراهم آمده از سوي فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق مي يابد.

همان طور که پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش، نیازمند توجه و بررسي يافته هاي علمي پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند يافته هاي علمي خود را گسترش بخشد، دیگران نیز باید بتوانند به يافته هاي پژوهشي او دسترسی پیدا کنند و با استفاده از آنها فعاليت هاي علمي خود را سازمان داده، در ترمیم و تکمیل آن بکوشند. از امتیازهاي مهم يك مقاله مي توان به مختصر و مفید بودن، به روز بودن و جامع بودن آن اشاره کرد؛ زیرا محقق مي تواند حاصل چندین ساله پژوهش خود در يك رساله، پایان نامه، پژوهش، یا حتي يك کتاب را به اختصار در يك مقاله علمي بیان کند تا پژوهشگران دیگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از کلیات آن آگاهي يابند و در صورت نیاز بیشتر، به اصل آن تحقیقات مراجعه کنند. بدین منظور، امروزه نشریات گوناگوني در زمينه هاي مختلف علمي- پژوهشي نشر مي يابد و مقاله هاي به چاپ رسیده در آنها، اطلاعات فراواني را در اختیار دانش پژوهان قرار مي دهند. لازم است محققان با شیوه تدوین مقالات علمي آشنا باشند تا بتوانند با استفاده از شیوه هاي صحيح، با سهولت، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را به صورت مقاله در اختیار علاقه مندان قرار دهند. نوشتن مقاله مستلزم رعایت اصولي در ابعاد مختلف محتوايي، ساختاري و نگارشي است.

2- ملاك هاي محتوايي مقاله

 يكي از مهمترین ابعاد مقاله علمي، محتواي علمي و ارزشمندي کيفي آن است. مقاله باید یافته هاي مهمي را در دانش بشر گزارش نماید و داراي پيامي آشکار باشد؛ بنابراین پیش از تهیه مقاله، محقق باید از خود بپرسد که آیا مطالب او آنقدر مهم است که انتشار آن قابل توجیه باشد. آیا دیگران از آن بهره خواهند برد؟ و آیا نتایج پژوهش او، کار آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. در اینجا به چندین اصل مهم از اصول و معيارهاي محتوايي پژوهش علمي اشاره مي گردد که توجه به آنها قبل از تهیه مقاله به ارتقاي كيفيت آن كمك مي نمايد.

• فرایند «تفکر»: تفکر، تلاش براي معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. بنابراین اساسی ترین محور محتوايي يك پژوهش علمي، آن است که مجهولي را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمي در پي پاسخ دادن به پرسش هايي است که تاکنون برای مخاطبان کشف نشده است. از این رو پژوهش علمي هميشه با طرح یك یا چند سئوال آغاز مي شود که محقق در صدد پاسخگويي به آنهاست.
• منطقي بودن: منطق که راه درست اندیشیدن (تصور) و صحیح استدلال آوردن (تصدیق) را مي آموزاند، ابزار ضروري يك مقاله علمي است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتيجه گيري داشته باشد. قواعد تعریف، طبقه بندي، استنباطهاي قياسي و استقرايي، روش هاي مختلف نمونه برداري و غيره همه از ويژگي هاي منطقي يك مقاله علمي است که محقق باید به آنها توجه داشته باشد.
• انسجام و نظام دار بودن: مرتبط بودن اجزاي مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعي با همدیگر، از جمله مواردي است که به تحقیق، يكپارچگي و انسجام مي بخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعي مقاله خود را با نظمي منطقي از يكديگر مجزا کرده، ارتباط بخش ها را مشخص نماید.
• تراكمي بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ دادن به سئوال هايي است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخي منطقي براي آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمي باید از يك سو به منظور کشف دانش جديد، و از سوی دیگر، براي تكميل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلي يك مقاله، کشف یا تكميل دانش بشري است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف. تناسب موضوع با نیازهاي فعلي جامعه علمي: هر پژوهش علمي باید نیازهاي اساسي جامعه علمي خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتي که از اولویت تحقيقي برخوردار نیستند و جامعه علمي، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.
• خلاقیت و نوآوري: هر تحقيق علمي زماني مي تواند در ارتقاي سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فكري بديع و خلاق برخوردار باشد. مقالاتي که به جمع آوري صرف بسنده می کنند، نمي توانند سهم عمده ای در پیشرفت دانش بشري داشته باشند.
• توضیح مطلب در حد ضرورت: از جمله مواردي که محقق در گزارش نويسي پژوهش خود (مقاله) باید بدان توجه کند، پرهیز از حاشیه روي و زیاده گويي افراطي است؛ همچنان که خلاصه گويي نباید به حدي باشد که به ابهام و ایهام منجر شود؛ بر این اساس محقق باید به حدي مطالب را تبیین کند که مقصود وي براي خواننده، روشن شود.
• متناسب بودن با نظریه ها: هر رشته علمي، متشكل از نظریه ها و قوانيني است که مورد اتفاق صاحب نظران آن فن است. یافته هاي به دست آمده در تحقیقات میدانی یا توصيفي نباید با قوانین كلي آن رشته تخصصي منافات داشته باشد.
• اجتناب از کلي گويي: هدف نهايي علم، صورتبندي يك «نظریه» و «تبيين کردن»  آن ار اصول مهم می باشد. از این رو محقق باید بتواند مباحث علمي خود را به روشني توضيح دهد و با زبان گویا آن را تبیین و از کلي گويي اجتناب نماید.
• گزارش روش شناسي تحقيق: «تحقيق» فرايندي است که از طریق آن مي توان درباره ناشناخته ها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند چگونگي گردآوري شواهد و تبدیل آنها به یافته ها «روش شناسي» نامیده می شود. این سئوال که چگونه داده ها باید گردآوري شود و مورد تفسير قرار گیرد، به طوري که ابهام حاصل از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد؟ از موارد مهم تحقيق علمي است.
• يك تحقيق علمي زماني مي تواند مطالب خود را به اثبات برساند که از روش گردآوري مناسبي برخوردار  و آن روش ها در مقاله به خوبي بيان شده باشد.

3- چهارچوب مقاله و قواعد مقاله نويسي

 تحقیق و پژوهش از اهميت ويژه اي برخوردار است و به جرات می توان گفت که همه پیشرفت هاي علمي صنعتي پژوهشي تكنولوژي و جامعه شناسي بر پایه تحقیق و پژوهش استوار است. اصلي ترین و مهمترین شیوه ارائه نتایج يك مطالعه و تحقیق، تهیه مقاله پژوهشي است و محققي در صحنه تولید و انتشار علمي موفق است که بتواند نتایج پژوهش خود را در مجلات معتبر پژوهشي به چاپ برساند. از آنجا که نوشتن صحیح و مناسب يك مقاله يك ركن اساسي براي چاپ مقالات علمي می باشد، در اینجا سعي شده است که به بررسي روش هاي صحيح نگارش مقالات پژوهشي پرداخته شود. به طور کلي هر مقاله پژوهشي شامل اجزاي اصلي زیر است:

• عنوان
• نام نویسنده یا نویسندگان . اطلاعات تماس
• چكيده
• واژگان كليدي
• مقدمه
• مباني نظري تحقيق
• روش تحقیق
• يافته هاي تحقيق
• بحث و نتیجه گیري
• فهرست منابع

3-1- عنوان مقاله

اولین بخش يك مقاله عنوان است که باید اشتراكاتي با موضوع اصلي تحقیق داشته باشد و به شكلي جذاب جمله بندي شده باشد. نکات زیر در انتخاب عنوان مقاله قابل توجه هستند:

• عنوان مقاله حتي الامكان باید دقیق و رسا بوده و از به کار بردن اصطلاحات نا آشنا یا اختصاري خودداري شود.
• عنوان مقاله حتي الامكان باید جمله خاصي باشد که نكات اصلي و عمده موضوع را در بر داشته باشد.
• اگر كلماتي در توصيف ويژگي مطالعه شما نقش كليدي دارند حتما در عنوان گنجانیده شود.
• هیچ گاه نباید در عنوان مقاله نتيجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذكر نمود.

3-2- نویسندگان و آدرس ها

اسامي نويسندگان و همکاراني که در مطالعه شرکت داشته اند باید بطور کامل ذکر شود. همچنین نویسنده اصلي که مسئول ارتباط با خوانندگان است باید مشخص شده و آدرس کامل و ایمیل وي در اختیار خوانندگان قرار گیرد.

3-3- چکیده تحقيق

 چکیده پس از عنوان بیشتر از سایر بخشهاي يك مقاله خوانده می شود و در چکیده قسمت هاي مختلف مقاله شامل مقدمه، اهداف، روشها و نتایج تحقیقق بصورت خلاصه ذكر مي شود. متن بسياري از مقاله ها به طور کامل در دسترس ما نیست و گاهي فرصت براي خواندن تمام مقاله نداریم و از این رو چكيده مقاله اهميت زيادي دارد. در اکثر مجلات تعداد کلمات چكيده 150 تا 250 كلمه محدود است.

3-4 واژگان کلیدي

چند واژه کلیدي که از اهميت زيادي در مطالعه برخوردارند، در این قسمت ذكر مي شود. ضمن این که با ذکر واژه هاي كليدي در سايتهاي علمي مي توان به دنبال مقاله نیز گشت. به طور معمول تعداد این واژه ها حدود 6-5 کلمه در نظر گرفته مي شود.

3-5- مقدمه

مقدمه يك مقاله پژوهشي ضمن بیان مسئله و تشریح موضوع به آن مسئله پاسخ می دهد که ارزش مطالعه حاضر براي انجام آن چه بوده است. در حقیقت با مطالعه مقدمه يك مقاله پژوهشي، خواننده با مسئله تحقیق آشنا شده و ضرورت انجام پژوهش را درك ميكند. متن مقدمه باید روان باشد و حتي الامكان به صورت خلاصه و حداکثر در 2 صفحه تایپ شود.

3-6- روش تحقیق

در این قسمت از مقاله چگونگي و روش انجام پژوهش توضیح داده مي شود. همچنین، مراحل اجرائي پژوهش و نحوه تجزیه و تحلیل داده ها ذكر مي شود.

3-7- يافته هاي تحقيق

در این قسمت نتایج بدست آمده از پژوهش ذكر مي شود. نتايجي كليدي مطالعه باید با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ نمايي ذكر شود. از روشهاي مختلفي براي ارائه نتایج استفاده مي شود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها كمك ارزنده اي به ارائه مطلب بطور ساده تر مي نمايد اما لازم است داده هاي جداول و نمودارها به طور کامل تشریح شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در مواردي که از روش ها و آزمون هاي آماري براي بررسي نتایج و تحليل داده ها استفاده شده باشد، باید نوع آن نیز ذکر شود.

3-8- بحث و نتيجه گيري

در این قسمت به تفسیر نتایج ارائه شده می پردازیم. همچنین می توان به مقایسه نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر با نتایج سایر مطالعه ها پرداخت و با توجه به مجموعه شواهد نتيجه گيري نمود. در صورت لزوم مي توان پیشنهادهايي براي انجام مطالعات بهتر و کامل تر در آینده ارائه داد.

3-9- فهرست منابع

در پایان لازم است کلیه منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند، به شیوه اي مطلوب ذكر شوند. شیوه نگارش منابع در نشریات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمايي این نشریات و شرایط نگارش مقالات كمك بگیریم.

روش های تماس

تلفن دفتر مرکزی-خطوط ویژه: 02144268545

پیامک: 50002357

شبکه های اجتماعی تلگرام – واتس اپ – ایمو:  09102340118

وب سایت: https://www.118daneshgah.com

ایمیل: [email protected]

لینکدین: http://tiny.cc/o74xwy

منبع: http://tiny.cc/pq3xxy